Waakhonden

Mr. Quirynen brandt de Salduz-wet af (DS 4 januari, “Salduz, een motie van wantrouwen”). Dat is zijn goed recht, vrijheid van mening beschermt àlle meningen, ook ergerlijke. Maar deze dient fors bestreden: emo-karikatuur.

De verkeerde vraag is of politie en gerecht waakhonden nodig heeft: ja, die hebben waakhonden nodig. Niet omdat er “zoveel zouden zijn die de samenleving willen belazeren”, maar omdat de ambitie in een rechtsstaat hoger ligt, nl. dat dat nooit gebeurt, en dat fouten maximaal worden voorkomen.

Dat zijn de checks and balances in een democratische rechtsstaat: élke autoriteit moet handelen binnen wettelijke regels inzake bevoegdheid en procedure. Ofwél handelt een autoriteit daarbinnen, ofwél handelt zij arbitrair – een tussenweg is er niet. Dat gaat niet over een intentie om alles en iedereen met wantrouwen te bestoken, dat gaat over het nuchtere oordeel dat we danken aan de Verlichting, dat machtsuitoefening nooit met vermetel vertrouwen mag worden bejegend.

Men kan advocaten als medewerkers van het gerecht voorstellen, maar niet opdat ze de ogen zouden sluiten voor onregelmatigheden. Als ze dat zouden doen, verzuimen ze aan hun elementaire plicht. Strafpleiters die die plichten wél respecteren wegzetten met een intentieproces, volgens hetwelk hun énig streefdoel daarbij is om beklaagden laten vrijuit te gaan, is vulgair populisme. Ook advocaten die graag pronken als slachtofferadvocaat, moeten toezien op naleving van de regels door politie en gerecht, opdat de belangen van de slachtoffers zouden gevrijwaard worden.

Het Salduz-arrest is van 2008, en bouwt voort op rechtspraak sedert… 1993 (Arrest Imbrioscia/Swiss), inzake rechten van verdediging tijdens het strafonderzoek en bijstand van advocaten. Talloze rechtssystemen kunnen dit, sedert jàren. Wat is er geworden van het eens fiere België, gidsland inzake burgerrechten?

Men moet het debat voeren over de draagwijdte van nietigheden in het strafonderzoek: die moéten genuanceerd. We hebben gehandeld alsof we dat debat niet nodig hadden. Bleven balie, academia en wetgever hier niet in gebreke? Dit heeft direct te maken met de uiterst bedenkelijke kwaliteit van wetgeving.

Justitie kan geen voortgang maken met jarenlang verwaarloosde wetgevingskwaliteit. Dat zijn de échte vragen, voor àlle advocaten, én voor de nieuwe Minister van Justitie.

Prof. Dr. Leo NEELS
Mediarecht KULeuven en Uantwerpen, oud-advoaat
in DE STANDAARD, 7-8 januari 2012

matuvu