# De internationale tech-platformen zijn er in geslaagd om in aanzienljke mate advertentiegeldstromen weg te halen van de klassieke mediabedrijven. Ze werden miljardenbedrijven, die het gebruik van hun platformen gratis aanbieden, en werken met algoritmes die de eyeballs zo veel en zo lang mogelijk binnen hun platform houden. Ze monetariseren die eyeballs bij hun adverteerders.
De psychologische manipulatie en klassieke conditioneringsmethoden waarmee deze algoritmes werken, werden al aangekondigd door Aldous Huxley, in zijn Brave New World in 1932: hij beschreef dergelijke manipulatie als de basis van een dystopische samenleving. Mensen zouden zich laten verleiden door technologie… De rest is geschiedenis; de dystopie kwam er niet in haar meest autoritaire expressie, maar de aandachts- en dopamine-economie zijn er. Daar ligt de nadruk op repetitie, confirmation-bias en polarisering.
# In de vorige eeuw – eigenlijk al vanaf 1890 – hebben hebben civiele autoriteiten het mededingingsrecht ingezet tegen corporaties die zo groot werden dat ze aan de rechtsorde dreigden te ontsnappen; denk aan de regulering van staal-, suiker- olie- of spoorwegmaatschappijen vanaf 1890, en, later, de banken. Dat gebeurde ter bevordering van rechtmatige mededinging, maar ook om zulke grote conglomeraten binnen de primauteit van de civiele rechtsorde beheersbaar te houden. Niet alleen werden kartelvorming aangepakt of onrechtmatige praktijken, maar te grote conglomeraten werden verplicht om op te splitsen.
Vandaag lijken civiele autoriteiten in de USA, EU of België op dit niveau bijzonder terughoudend om relevante actie te ondernemen ten opzichte van de techplatformen.
# In de vorige eeuw ontwikkelde journalistiek … no longer as a trade, but as a profession. Dat gebeurde onder druk van adverteerders die hun waardevolle produkten niet langer zouden adverteren in de zgn. yellow journalism-bladen. Deze publiceerden hoofdzakelijk sensatie en banaliteiten (B. Houchin Winfield, ed., Journalism 1908: Birth of a Profession, 2008).
Weliswaar zijn er recent occasioneel protesten van adverteerders geweest ten opzichte van de techplatformen, o.m. Unilever en The North Face e.a. in 2020, ( https://www.theguardian.com/business/2020/jun/24/ben-and-jerrys-joins-facebook-advertising-boycott-racism ). Dit blijven evenwel geïsoleerde initiatieven, de advertentiecomponent van gevestigde media is en blijft aangetast. Overheden en adverteerders lijken vandaag genoegen te nemen met zelfregulerende initiatieven van techplatformen om, bij wijze van autoregulering, excessen in hun content te matigen, zoals de Oversight Board van facebook.
# Om toch even terug te komen op het mededingingsrecht: historici situeren de belangrijkste periode van het mededingingsrecht vanaf 1940 , toen men de noodzaak aan een gezonde economische mededinging erg aanvoelde, en … dit ook zag als tegengif voor het fascisme (https://hbr.org/2017/12/the-rise-fall-and-rebirth-of-the-u-s-antitrust-movement ).
# Dit brengt ons bij recente evenementen, zoals de systematische opkomst van fake news, de onthutsende ambtsperiode van de 45ste President van de USA (2016-2020), de coronapandemie, en de assault on the Capitol van 6 januari 2021. Inzover de informatie over verkochte oplage en bereik juist is, hebben dergelijke gebeurtenissen de belangstelling voor gevalideerd nieuws gereanimeerd. De assault is m.i. een tipping point voor redactionele mediabedrijven.
# De redactionele mediabedrijven die de erosie van het reclame-inkomstenmodel goed hebben gemanaged, gaan een nieuwe toekomst tegemoet. Er ontstaat een nieuwe lezersmarkt voor gevalideerde informatie, tot stand gebracht volgens de professionele en deontologische wetmatigheden van goede journalistiek. Mediocriteit en fake news zullen altijd wel voor een deel van het publiek aantrekkelijk blijven, maar recente gebeurtenissen, die culmineerden in the assault on the Capitol zijn gamechangers.
# Te gemakkelijk werd de verkiezing en de hype die de 45ste President van de USA vanuit het Witte Huis veroorzaakte toegeschreven aan de social media. Volgens de gezaghebbende CJR, is dit verkeerd. Uit een grondige inhoudsanalyse blijkt dat de berichtgeving door de redactionele media minstens evenveel heeft bijgedragen tot de electorale winst van Trump :
“Given the disruption visited upon the print news business model since the beginning of the 21st century, journalists can perhaps be forgiven for seeing themselves as helpless bystanders in an information ecosystem that is increasingly centered on social media and search.
But even if the news media has ceded much of its distribution power to technology companies, its longstanding ability to set the agenda – that is, to determine what counts as news to begin with—remains formidable.
In sheer numerical terms, the information to which voters were exposed during the election campaign was overwhelmingly produced not by fake news sites or even by alt-right media sources, but by household names like The New York Times, The Washington Post, and CNN.
Without discounting the role played by malicious Russian hackers and naïve tech executives, we believe that fixing the information ecosystem is at least as much about improving the real news as it about stopping the fake stuff.” : https://www.cjr.org/analysis/fake-news-media-election-trump.php
# Er is een nieuw élan voor redactionele mediabedrijven die het pad kiezen van excellente professionele journalistiek. Dat pad start met een hernieuwde kijk op de systemische rol van de vierde macht als waarachtige public watchdog of democracy.
# Dit vergt een klare kijk op de purpose van redactionele journalistiek in een 21-eeuwse rechtstelijke democratie en verzorgingsstaat. Dit vergt ook een hernieuwde verbondenheid met kijksters en kijkers, lezeressen en lezers die ernstig worden genomen als burgers. Dit vergt betere criteria van nieuwsselectie, en een strakke journalistieke en deontologische bejegening van de brute informatie uit correcte bronnen.
# De nadruk ligt op een gevalideerde feitelijke grondslag van verslaggeving over feiten, en diversiteit van opinies binnen de verbindende waarden van een inclusieve rechtsstatelijke democratie. Die zaken leven in redacties, maar vergen hernieuwde focus.
# Journalism as a profession, maar ditmaal van de 21ste eeuw.