De PFOS-commissie is bezig te stranden in een algemeen welbevinden dat het wel wat beter had gemogen. Nochtans is een parlementaire onderzoekscommissie in een democratie één van de grootst mogelijke alarmsignalen. Het dossier verdient geen schoonheidsprijs, maar we moeten vooruit en niemand is verantwoordelijk, dat is de toon. Mediocriteit regeert.
De gesprekken in de Onderzoekscommissie verlopen in vrije stijl, alsof een normatief kader voor behoorlijk bestuur en juridisch bindende normen er niet gekend zijn. Kunnen we ons zulke bestuurlijke en wettelijke onachtzaamheid permitteren? Er kwamen toch enkele opvallende elementen naar voor:
- Voor grondverzet werd de jarenlange afval-, bodem- en saneringsexpertise van Ovam opzij geschoven. Private structuren, vzw’s, samengesteld uit belanghebbende aannemers- en grondverzetbedrijven, nemen regelgevende beslissingen. Petit détail: op 29 december schorste de Raad van State een dergelijk besluit van de vzw Grondbank;
- Een genuanceerde Ovam-opinie over verontreiniging op de 3M-site, met aanbeveling voor verder onderzoek in de woonwijken van Zwijndrecht, werd in het beslissend bestuursdocument gewoon herschreven naar: “met zekerheid geen gevaar voor de mens”;
- Ovam, dat onder eed moest verklaren voor de Onderzoekscommissie, moest juridische dwangmiddelen inzetten om van andere Vlaamse autoriteiten, of van de Onderzoekscommissie zelf, documenten ter inzage te krijgen. Kenners hebben goed begrepen waarom de hertaling van haar origineel advies jarenlang intentioneel weggemoffeld werd.
Dit zijn onthutsende symptomen van normvervaging, zoniet wetteloosheid, die misschien verklaren waarom aan de regering een verkeerde voorstelling van zaken werd voorgehouden, waarom een bizarre – onwettige, zeggen ervaren milieujuristen – dading kon afsluiten met 3M, en waarom zwaar vervuilde grond tot nader order op een privéterrein mag worden opgeslagen. Milieujuristen spraken al onzekerheid uit over de verdere continuïteit van het project.
Er was een tijd dat de Eerste Voorzitter van de Vlaamse Executieve, Gaston Geens, normatief opriep om wat we in Vlaanderen doen, beter te doen! Ook die taakstellende oproep voor beter bestuur is vervaagd. Als het Oosterweeldossier het dossier is van de eeuw, dan verdient het beter dan de mediocriteit waarin het nu verzandt.
Voorlopig is er niemand die een ommekeer inzet. Stuurloosheid en misplaatste arrogantie lijken hand in hand te gaan. Wie stelt hier orde op zaken?